Wołek zbożowy – najgroźniejszy szkodnik ziarna

Rośliny uprawne są narażone na ataki szkodników nie tylko w czasie swojego wzrostu na polu. Owady atakują także zebrane, zmagazynowane zboże i ziarno powodując bardzo duże straty. Zaatakowane zboże lub ziarno traci wartość użytkową  i towarową – nie nadaje się do przeróbki w celach spożywczych. Długotrwałe przechowywanie zbóż w magazynach zwiększa ryzyko  pojawienia się szkodników magazynowych. Najgroźniejszym owadem atakującym przechowywane zboże i ziarna jest wołek zbożowy.

Wygląd owada

Wołek zbożowy to owad z rodziny ryjkowcowatych. Jest to owad bezskrzydły, mający ok 4mm długości o barwie brunatnej. Pojawia się w spichrzach, magazynach i mieszkaniach. Nie spotyka się  go  w naturze.  Głowa w porównaniu do reszty ciała jest niewielka i postać wydłużonego ryjka zakończonego gryzącym aparatem gębowym. U podstawy ryjka widoczne są czułki układające się w kształcie litery. Po bokach głowy ma niewielkie ciemne oczy. Wołek zbożowy nie lata, ale szybko biega.

Szkody wyrządzane przez wołka zbożowego

Wołek zbożowy atakuje ziarno pszenicy, jęczmienia, kukurydzy, suszonych owocach i słoneczniku. W domu można je znaleźć także w produktach zbożowych, typu: kasze, makarony i płatki owsiane. Samica bardzo dokładnie wybiera ziarna do złożenia jaj – składa jaja w ziarnie na tyle dojrzałym, aby wystarczyło pokarmu dla larw aż do osiągnięcia dorosłej postaci. Straty spowodowane żerowaniem tego szkodnika sięgają do 5% przechowywanego ziarna.  Szkody wyrządzają dorosłe chrząszcze, jak i larwy szkodnika. Jeden chrząszcz  zjada około 0,7 mg ziarna dziennie i wytwarza około 0,13 mg pyłu. Przy dużej obecności wołka zbożowego może wzrastać wilgotność i temperatura ziarna, co prowadzi do samozagrzewania się ziarna.

  Zaatakowane przez wołka ziarno nie nadaje się do spożycia, ponieważ pojawiają się na nim bakterie i grzyby chorobotwórcze.  Zaatakowane przez wołka zbożowego zapasy domowe najlepiej wyrzucić.

Zapobieganie pojawieniu się szkodnika

 Porażenie ziarna przez szkodniki magazynowe, takie jak wołek zbożowy może nastąpić dopiero po zbiorach. Do takiej sytuacji może dojść nawet podczas transportu, czy w maszynach. Aby zapobiec pojawieniu się szkodnika, należy dbać o czystość magazynu i higienę worków. Najlepiej dwa razy w roku dokładnie posprzątać magazyn i usunąć z niego resztki nasion, pajęczynę i inne śmieci. Nie wolno przechowywać w jednym magazynie zboża nowego ze starym, ponieważ nowe ziarno zawiera więcej wilgoci, która przyciąga owady. Nie wolno przechowywać razem z ziarnem pasz i pustych opakowań. Na 2 tygodnie przed planowanym rozpoczęciem składowania ziarna, należy przeprowadzić dezynsekcję magazynu przy użyciu  preparatów kontaktowych oraz fumigantów. Ten zabieg może  przeprowadzić wyłącznie specjalistyczna ekipa. Magazyn musi być w tym czasie pusty. 

Wołek zbożowy może oddziaływać alergogennie na człowieka, ponieważ wytwarza aż 6 alergenów i może powodować alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych oraz zaburzenia jelitowe. Na powyższe choroby najbardziej narażeni są pracownicy magazynów i piekarze.